Tóm tắt: Ở Việt Nam, nhiệm vụ phòng, chống tham nhũng, tiêu cực (PCTN, TC) là một trong những nội dung cốt lõi, trọng tâm trong công tác xây dựng, chỉnh đốn Đảng. Những năm qua, nhất là từ đầu nhiệm kỳ Đại hội XII (năm 2016) đến nay, PCTN, TC được Đảng, Nhà nước thực hiện rất quyết liệt, mạnh mẽ, có nhiều bước đột phá. Mặc dù đã đạt được những dấu ấn quan trọng, nhưng, các thế lực thù địch, cơ hội chính trị lại tung ra các luận điệu xuyên tạc công cuộc đấu tranh PCTN, TC; chúng cho rằng: Tham nhũng, tiêu cực ở Việt Nam là “quốc nạn không có thuốc chữa”; “cuộc đấu tranh PCTN, TC của Đảng Cộng sản Việt Nam không thể thành công được”; “việc xử lý các vụ tham nhũng vừa qua chỉ là “đấu đá nội bộ”, “thanh trừng phe phái”... Với những chiêu trò đó, các thế lực thù địch đã kích động sự hoài nghi, thiếu niềm tin của quần chúng nhân dân vào sự lãnh đạo của Đảng nói chung và công tác PCTN, TC nói riêng. Để phản bác những luận điệu sai trái của các thế lực thù địch, phản động, cơ hội chính trị, Tạp chí Nội chính giới thiệu loạt bài viết: Phòng, chống tham nhũng, tiêu cực - Quyết tâm được thực thi của tác giả Duy Đàm, qua đó, khẳng định sự lãnh đạo của Đảng trong đấu tranh PCTN, TC là một tất yếu khách quan, khoa học; đã và đang tạo nên kết quả tích cực, dấu ấn quan trọng trong thực tiễn.

Từ khóa: Phòng, chống tham nhũng, tiêu cực; Đảng lãnh đạo công tác phòng, chống tham nhũng, tiêu cực.

BÀI 1: ĐẢNG LÃNH ĐẠO CÔNG TÁC PHÒNG, CHỐNG THAM NHŨNG, TIÊU CỰC

1. Ở nước ta, sự lãnh đạo của Đảng Cộng sản Việt Nam được pháp luật quy định. Hiến pháp nước Cộng hòa XHCN Việt Nam năm 2013 khẳng định: “Đảng Cộng sản Việt Nam là lực lượng lãnh đạo Nhà nước và xã hội”^([1]); Cương lĩnh xây dựng đất nước trong thời kỳ quá độ lên CNXH (bổ sung, phát triển năm 2011) ghi rõ: “Đảng Cộng sản Việt Nam là Đảng cầm quyền, lãnh đạo Nhà nước và xã hội”^([2]).

Là đảng cầm quyền, lãnh đạo đất nước, Đảng Cộng sản Việt Nam có đặc điểm: Thứ nhất, Đảng lãnh đạo, cầm quyền trong thể chế chính trị nhất nguyên, từ cuối năm 1988 đến nay là Đảng chính trị duy nhất ở Việt Nam; Thứ hai, Đảng lãnh đạo, cầm quyền không qua tranh cử mà như một tất yếu khách quan sau khi Đảng lãnh đạo nhân dân giành được chính quyền nhà nước và cầm quyền liên tục từ năm 1945 đến nay; Thứ ba, Đảng lãnh đạo trực tiếp mọi mặt toàn xã hội; Thứ tư, Đảng có cơ sở chính trị là Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và các tổ chức chính trị - xã hội, có thể huy động các tổ chức này tham gia xây dựng Đảng; giám sát, phản biện xã hội; phối hợp với các cơ quan nhà nước và giám sát cán bộ, công chức nhà nước.

Phương thức lãnh đạo của Đảng Cộng sản Việt Nam là tổng hợp các phương pháp, cách thức và biện pháp mà Đảng sử dụng để thực hiện vai trò lãnh đạo của mình với tư cách là Đảng cầm quyền, lãnh đạo nhà nước và toàn xã hội. Cương lĩnh xây dựng đất nước trong thời kỳ quá độ lên CNXH (bổ sung, phát triển năm 2011) nêu rõ phương thức lãnh đạo của Đảng, gồm: (1) Đảng lãnh đạo bằng cương lĩnh, chiến lược, các định hướng về chính sách, chủ trương lớn. (2) Đảng lãnh đạo bằng công tác tuyên truyền, thuyết phục, vận động, tổ chức, kiểm tra, giám sát và bằng hành động gương mẫu của đảng viên. (3) Đảng lãnh đạo công tác cán bộ và quản lý đội ngũ cán bộ, giới thiệu những đảng viên ưu tú, có đủ năng lực và phẩm chất vào hoạt động trong các cơ quan của hệ thống chính trị. (4) Đảng lãnh đạo thông qua tổ chức đảng và đảng viên hoạt động trong các cơ quan, tổ chức trong hệ thống chính trị. (5) Đảng lãnh đạo bằng Nhà nước và thông qua Nhà nước^([3]).

Trên cơ sở khái niệm phương thức lãnh đạo nói chung của Đảng, chúng ta có thể đưa ra, khái niệm: Phương thức lãnh đạo của Đảng trong đấu tranh PCTN, TC là tổng hợp các phương pháp, cách thức và biện pháp mà Đảng sử dụng để thực hiện vai trò lãnh đạo của mình với tư cách là Đảng cầm quyền, lãnh đạo Nhà nước và xã hội nhằm ngăn ngừa, loại bỏ nguyên nhân, điều kiện phát sinh tham nhũng, tiêu cực; phát hiện, xử lý tham nhũng, tiêu cực theo quy định của pháp luật nhằm làm giảm thiểu tác hại do tham nhũng, tiêu cực gây ra đối với Nhà nước và xã hội. Cụ thể là:

Thứ nhất: Đảng xây dựng, ban hành chủ trương, đường lối về công tác đấu tranh PCTN, TC.

Đây là nội dung quan trọng, vấn đề then chốt, có ý nghĩa quyết định đến toàn bộ quá trình lãnh đạo của Đảng trong công tác PCTN, TC. Đảng đề ra đường lối, chiến lược, các định hướng về PCTN, TC; xác định những mục tiêu, phương hướng, nhiệm vụ của công tác PCTN, TC với tầm nhìn dài hạn cũng như trong từng giai đoạn cụ thể để bảo đảm rằng mọi hoạt động PCTN, TC phải đặt dưới sự lãnh đạo chặt chẽ của Đảng, bảo đảm sự ổn định chính trị, giữ vững bản chất Nhà nước pháp quyền XHCN Việt Nam của Nhân dân, do Nhân dân, vì Nhân dân, quyền lực nhà nước là thống nhất, có sự phân công, phối hợp, kiểm soát giữa các cơ quan nhà nước trong việc thực hiện các quyền lập pháp, hành pháp, tư pháp.

Muốn đề ra đường lối, chính sách đúng, có căn cứ khoa học, sát hợp với nhu cầu thực tiễn, cần phải: (a) Tổ chức tốt hệ thống thông tin của Đảng từ Trung ương đến cơ sở; định kỳ điều tra nghiên cứu tình hình thực tế; nâng cao chất lượng công tác thu thập, phân tích, tổng hợp tình hình, bảo đảm phản ánh kịp thời, chính xác những tình hình cơ bản, những sự kiện quan trọng. Kiên quyết chống lối làm việc quan liêu, xa rời thực tế, xa rời cơ sở, xa rời quần chúng, chống tác phong đại khái, hời hợt, không đi sâu vào thực chất của vấn đề, của sự việc. (b) Tăng cường nghiên cứu lý luận và tổng kết kinh nghiệm. Cách mạng là sáng tạo; không có sáng tạo, không thể có thành công của cách mạng. Hoàn cảnh cụ thể của đất nước, xã hội và con người Việt Nam đòi hỏi phải tìm ra những nội dung, phương pháp và bước đi thích hợp, phải giải quyết nhiều vấn đề mới mẻ nảy sinh từ thực tiễn cách mạng Việt Nam… (c) Thường xuyên đi sâu vào thực tiễn để phân tích, tổng kết kinh nghiệm và khái quát lý luận cần thiết; để không ngừng bổ sung, phát triển và cụ thể hóa hơn nữa đường lối, chính sách của Đảng.

Thứ hai: Đảng lãnh đạo Nhà nước xây dựng, thể chế hóa những chủ trương, đường lối của Đảng, thành pháp luật của Nhà nước; chỉ đạo ban hành các chương trình, kế hoạch thực hiện nhiệm vụ PCTN, TC trong thực tiễn.

Đảng lãnh đạo thông qua Nhà nước, bằng Nhà nước. Nhà nước là tổ chức cao nhất, rộng lớn nhất, tập trung nhất của quyền làm chủ tập thể của nhân dân. Đảng lãnh đạo nhân dân chứ không phải Đảng thay thế nhân dân làm chủ Nhà nước. Đảng lãnh đạo Nhà nước chứ không phải Đảng làm thay thế Nhà nước.

Đảng lãnh đạo Nhà nước thể chế hóa các chủ trương, đường lối về PCTN, TC thành các quy định pháp luật cụ thể. Qua đó, chủ trương, đường lối của Đảng từ chỗ chỉ là những định hướng trở thành những giá trị phổ biến, bắt buộc, có tính pháp lý để các hệ thống chính trị và toàn xã hội có cơ sở thực hiện. Đây chính là phương thức bảo đảm cho các nghị quyết của Đảng về PCTN, TC được thực hiện có hiệu quả và đi vào thực tế đời sống xã hội, bảo vệ quyền con người, bảo vệ chế độ XHCN.

Thứ ba: Đảng củng cố, xây dựng, phát triển tổ chức đảng và đảng viên trong hệ thống chính trị và toàn xã hội; giới thiệu những đảng viên ưu tú có đủ năng lực và phẩm chất đạo đức tham gia vào cơ quan lãnh đạo, quản lý của hệ thống chính trị và tổ chức, doanh nghiệp khu vực ngoài nhà nước; phát huy tính tiền phong, gương mẫu của đảng viên trong hệ thống chính trị và các tổ chức, doanh nghiệp ngoài nhà nước.

Sau khi có đường lối, chính sách đúng đắn thì điều kiện quyết định là việc tổ chức thực hiện đường lối, trong đó vấn đề then chốt là phải có một đội ngũ cán bộ vững mạnh về mọi mặt. Trong điều kiện Đảng cầm quyền và lãnh đạo toàn diện như hiện nay, công tác tổ chức - cán bộ có ý nghĩa hết sức quan trọng, không những đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ trước mắt mà còn chuẩn bị nguồn cán bộ cho các giai đoạn tiếp theo. Công tác cán bộ phải được tiến hành dưới sự chỉ đạo tập trung của cấp ủy, tổ chức đảng. Các cấp ủy đảng cần trực tiếp xem xét và tập thể quyết định việc lựa chọn, đánh giá, cất nhắc, giới thiệu, bổ nhiệm cán bộ giữ chức vụ quan trọng trong bộ máy của hệ thống chính trị và các doanh nghiệp, tổ chức khu vực ngoài nhà nước. Công tác cán bộ phải có kế hoạch trước mắt và kế hoạch lâu dài, theo sát các yêu cầu nhiệm vụ chính trị của hệ thống chính trị và toàn xã hội trong từng thời kỳ cụ thể.

Đảng cầm quyền, lãnh đạo vững mạnh, chi bộ mạnh thì chất lượng đảng viên phải tốt. Người đảng viên phải tiên phong, gương mẫu, có đạo đức cách mạng và năng lực hoàn thành nhiệm vụ. Mỗi đảng viên phải tích cực phấn đấu để thực hiện có hiệu quả các đường lối, chính sách, các nghị quyết của Đảng, gương mẫu dẫn đầu trong sản xuất và kinh doanh… Đảng viên phải hết sức chăm lo nâng cao đời sống vật chất và tinh thần của nhân dân, phải tôn trọng quyền làm chủ tập thể của nhân dân, không bao giờ được phép tự cho mình có bất cứ đặc quyền, đặc lợi gì đối với quần chúng nhân dân, phải chí công vô tư, phải là người lãnh đạo quần chúng nhân dân, vừa là người lãnh đạo, vừa là đầy tớ của nhân dân, đúng như lời dạy của Chủ tịch Hồ Chí Minh.

Thứ tư: Đảng lãnh đạo công tác tuyên truyền, vận động, thuyết phục cán bộ, nhân dân thực hiện chính sách, pháp luật về PCTN, TC.

Để đường lối, chính sách của Đảng về PCTN, TC được nhận thức thống nhất, đầy đủ đòi hỏi công tác tuyên truyền, vận động, thuyết phục cán bộ, nhân dân phải được chú trọng và đổi mới cả nội dung và phương pháp. Đây chính là nhiệm vụ trọng tâm trong công tác xây dựng Đảng về tư tưởng trong các cấp ủy, tổ chức đảng từ Trung ương đến địa phương. Nội dung thông tin, tuyên truyền và giáo dục về PCTN, TC bao gồm: (1) Phổ biến, quán triệt, sâu rộng các chủ trương, quan điểm, mục tiêu, nhiệm vụ, giải pháp của Đảng, Nhà nước về PCTN, TC… nhằm nâng cao nhận thức trong mỗi cán bộ, đảng viên và nhân dân về nhiệm vụ PCTN, TC trong giai đoạn hiện nay; (2) Làm chuyển biến mạnh mẽ hơn nữa trong hành động của cán bộ, đảng viên và nhân dân trong PCTN, TC, trước hết là sự gương mẫu, quyết liệt của người đứng đầu cấp ủy và tập thể lãnh đạo trong toàn hệ thống chính trị và doanh nghiệp, tổ chức khu vực ngoài nhà nước. Kiên quyết loại bỏ tư tưởng lo ngại đấu tranh PCTN, TC sẽ “làm chậm phát triển” làm hạn chế sức sáng tạo, dám nghĩ, dám làm”, “nhụt chí” hoặc “cầm chừng” trong cán bộ, đảng viên, nhất là cán bộ lãnh đạo, quản lý trong các cơ quan nhà nước và doanh nghiệp…; (3) Giáo dục, rèn luyện đức tính liêm khiết, chính trực, công tâm, khách quan trong cán bộ, đảng viên, công chức, viên chức trong hệ thống chính trị nước ta. Xây dựng văn hóa tiết kiệm, không tham nhũng, tiêu cực trong toàn xã hội.

Thứ năm: Tăng cường công tác kiểm tra, giám sát việc thực hiện các chủ trương của Đảng; chính sách, pháp luật của Nhà nước về PCTN, TC.

Kiểm tra, giám sát là cách thức để thực thi sự lãnh đạo của Đảng, đồng thời là biện pháp bổ sung, kiểm định, hoàn chỉnh đường lối, chủ trương của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước và tăng cường giáo dục, bồi dưỡng đội ngũ cán bộ, đảng viên. Chủ tịch Hồ Chí Minh cũng đã khẳng định: “Chính sách đúng là nguồn gốc của thắng lợi. Song từ nguồn gốc đi đến thắng lợi thực sự, còn phải tổ chức, phải đấu tranh. Khi đã có chính sách đúng, thì sự thành công hoặc thất bại của chính sách đó là do: Có nơi là do cách tổ chức công việc; có nơi là do khâu lựa chọn cán bộ và có nơi là do khâu kiểm tra. Nếu ba điều ấy sơ sài thì chính sách đúng mấy cũng vô ích”^([4]). Thông qua công tác kiểm tra, giám sát tổ chức thực hiện các chủ trương của Đảng; chính sách, pháp luật của Nhà nước về PCTN, TC, Đảng đánh giá khách quan những ưu, nhược điểm; đúc rút các bài học kinh nghiệm cho giai đoạn tiếp theo. Đồng thời, tiến hành các biện pháp động viên, khen thưởng kịp thời những cán bộ, đảng viên có thành tích; chỉ đạo xử lý nghiêm minh những người có hành vi vi phạm pháp luật, làm tổn hại đến lợi ích của Nhà nước, của tập thể và của công dân; khắc phục tình trạng buông lỏng sự lãnh đạo của Đảng; hoặc can thiệp vào quá trình phát hiện, điều tra, tuy tố, xét xử các vụ việc, vụ án tham nhũng, nghiêm trọng, phức tạp, dư luận xã hội quan tâm…

2. Xuất phát từ yêu cầu, nhiệm vụ trong tình hình mới và với mong muốn và quyết tâm tạo bước chuyển mới, rõ rệt hơn nữa trong công tác đấu tranh PCTN, TC, Hội nghị Trung ương 5 khoá XI (tháng 5/2012) đã quyết định chủ trương thành lập Ban Chỉ đạo Trung ương về PCTN (nay là Ban Chỉ đạo Trung ương về PCTN, TC) trực thuộc Bộ Chính trị do Tổng Bí thư làm Trưởng ban để chỉ đạo toàn diện công tác PCTN trên phạm vi cả nước^([5]). Theo Quy định (số 32-QĐ/TW, ngày 16/9/2021) về chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn, chế độ làm việc, quan hệ công tác của Ban Chỉ đạo Trung ương về PCTN, TC (viết tắt là Ban Chỉ đạo), “Ban Chỉ đạo do Bộ Chính trị thành lập, chịu trách nhiệm trước Bộ Chính trị, Ban Bí thư trong việc chỉ đạo, phối hợp, đôn đốc, kiểm tra, giám sát công tác PCTN, TC trong phạm vi cả nước”^([6]).

Ban Chỉ đạo có 07 nhiệm vụ, gồm: (1) Tham mưu, đề xuất với Bộ Chính trị, Ban Bí thư xem xét, quyết định chủ trương, định hướng về cơ chế, chính sách, pháp luật, giải pháp PCTN, TC. (2) Chỉ đạo, đôn đốc, điều hòa phối hợp, kiểm tra, giám sát các cấp ủy, tổ chức đảng trong việc thực hiện các chủ trương, chính sách của Đảng và pháp luật của Nhà nước về PCTN, TC. (3) Chỉ đạo các cấp ủy, tổ chức đảng trực thuộc Trung ương thông qua hoạt động thuộc phạm vi trách nhiệm của mình làm rõ nguyên nhân, điều kiện phát sinh tham nhũng, tiêu cực; trách nhiệm của người đứng đầu cơ quan, tổ chức để xảy ra tham nhũng, tiêu cực; những sơ hở, bất cập trong cơ chế, chính sách, pháp luật để kiến nghị, yêu cầu các cơ quan, tổ chức, đơn vị và người có thẩm quyền thực hiện các biện pháp ngăn ngừa, khắc phục. (4) Chỉ đạo các cấp ủy, tổ chức đảng trực thuộc Trung ương lãnh đạo, chỉ đạo công tác kiểm tra, thanh tra, kiểm toán, điều tra, truy tố, xét xử, thi hành án trong PCTN, TC. Chỉ đạo, đôn đốc, kiểm tra, giám sát cấp ủy, tổ chức đảng và các cơ quan chức năng trong việc kiểm tra, thanh tra, kiểm toán, xử lý các vụ việc, khởi tố, điều tra, truy tố, xét xử, thi hành án các vụ án tham nhũng, tiêu cực nghiêm trọng, phức tạp, dư luận xã hội quan tâm. (5) Chỉ đạo, đôn đốc, kiểm tra, giám sát các cấp ủy, tổ chức đảng trực thuộc Trung ương và cấp ủy viên, đảng viên có thẩm quyền trong xử lý khiếu nại, tố cáo về hành vi tham nhũng, tiêu cực và xử lý thông tin về vụ án, vụ việc tham nhũng, tiêu cực do các cá nhân, tổ chức phát hiện, cung cấp, kiến nghị. (6) Chỉ đạo tuyên truyền chủ trương, chính sách của Đảng, pháp luật của Nhà nước về PCTN, TC; định hướng cung cấp thông tin về PCTN, TC; chỉ đạo xử lý vi phạm quy định về quản lý, cung cấp thông tin về PCTN, TC và những hành vi lợi dụng việc PCTN, TC để xuyên tạc, vu khống, xúc phạm danh dự, nhân phẩm, gây thiệt hại đến lợi ích của Nhà nước, quyền và lợi ích hợp pháp của tổ chức, cá nhân, gây mất đoàn kết nội bộ. (7) Tổ chức sơ kết, tổng kết và định kỳ hoặc đột xuất báo cáo Bộ Chính trị, Ban Bí thư về tình hình, kết quả công tác PCTN, TC và việc thực hiện chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn của Ban Chỉ đạo.

Quyền hạn của Ban Chỉ đạo: (1) Yêu cầu các đảng đoàn, ban cán sự đảng, tỉnh ủy, thành ủy, đảng ủy trực thuộc Trung ương, cơ quan, tổ chức, đơn vị, người có thẩm quyền báo cáo về công tác lãnh đạo, chỉ đạo và tình hình, kết quả công tác PCTN, TC; về xử lý một số vụ án, vụ việc tham nhũng, tiêu cực; về giải quyết khiếu nại, tố cáo và xử lý thông tin về hành vi tham nhũng, tiêu cực; thực hiện các biện pháp PCTN, TC tại cơ quan, tổ chức, đơn vị thuộc thẩm quyền lãnh đạo, quản lý. (2) Yêu cầu các đảng đoàn, ban cán sự đảng, tỉnh ủy, thành ủy, đảng ủy trực thuộc Trung ương lãnh đạo, chỉ đạo cơ quan, tổ chức và người có thẩm quyền kiểm tra, thanh tra, kiểm toán, điều tra, xử lý các vụ án, vụ việc có dấu hiệu tham nhũng, tiêu cực; chỉ đạo xem xét lại việc kiểm tra, thanh tra, kiểm toán, điều tra, xử lý khi có căn cứ cho rằng việc kết luận, xử lý chưa khách quan, chính xác, nghiêm minh. (3) Yêu cầu các cơ quan kiểm tra, thanh tra, kiểm toán, điều tra, truy tố, xét xử, thi hành án kết luận, xử lý các vụ án, vụ việc tham nhũng, tiêu cực. Trực tiếp chỉ đạo về chủ trương xử lý đối với một số vụ án, vụ việc cụ thể hoặc yêu cầu cơ quan, tổ chức và người có thẩm quyền xem xét lại việc giải quyết hoặc giải quyết lại nhằm bảo đảm việc xử lý nghiêm minh, đúng quy định của Đảng, pháp luật của Nhà nước. Trong trường hợp cần thiết, kiến nghị Bộ Chính trị, Ban Bí thư xem xét, thành lập các ban chỉ đạo xử lý vụ án, vụ việc để trực tiếp chỉ đạo xử lý đối với một số vụ án, vụ việc tham nhũng, tiêu cực nghiêm trọng, phức tạp, dư luận xã hội quan tâm. (4) Kiến nghị với Bộ Chính trị, Ban Bí thư xem xét, quyết định hoặc yêu cầu các cơ quan có thẩm quyền xử lý theo quy định của Đảng và pháp luật của Nhà nước khi có căn cứ cho rằng cán bộ, đảng viên, công chức, viên chức có hành vi tham nhũng, tiêu cực, vi phạm quy định của Đảng, vi phạm pháp luật liên quan đến tham nhũng, tiêu cực hoặc có hành vi cản trở, gây khó khăn đối với hoạt động PCTN, TC. (5) Yêu cầu các cấp ủy, tổ chức đảng, cơ quan chức năng trong quá trình kiểm tra, thanh tra, kiểm toán, điều tra, truy tố, xét xử, thi hành án, nếu phát hiện vi phạm liên quan đến cán bộ thuộc diện Bộ Chính trị, Ban Bí thư, cấp ủy các cấp quản lý thì báo cáo ngay cho Ban Chỉ đạo, cấp ủy quản lý cán bộ để kịp thời chỉ đạo xử lý; đồng thời, chuyển hồ sơ, tài liệu liên quan đến Ủy ban Kiểm tra Trung ương, ủy ban kiểm tra thuộc cấp ủy quản lý cán bộ để kiểm tra, xử lý theo quy định của Đảng. Trong quá trình kiểm tra, thanh tra, kiểm toán, thi hành án, nếu phát hiện sai phạm có dấu hiệu tội phạm thì kịp thời chuyển cơ quan điều tra để xử lý theo thẩm quyền, không chờ đển khi kết thúc mới chuyển. (6) Trực tiếp làm việc với cấp ủy, tổ chức đảng, cơ quan, tổ chức, đơn vị và cá nhân có liên quan về công tác PCTN, TC; khi cần thiết, được sử dụng bộ máy tổ chức, cán bộ, công chức, viên chức và phương tiện của các cơ quan, tổ chức có liên quan để phục vụ nhiệm vụ của Ban Chỉ đạo.

Nguyên tắc làm việc: (1) Ban Chỉ đạo chịu sự lãnh đạo, chỉ đạo trực tiếp của Bộ Chính trị, Ban Bí thư. (2) Ban Chỉ đạo làm việc theo nguyên tắc tập trung dân chủ; tập thể thảo luận, Trưởng ban kết luận và chỉ đạo thực hiện. (3) Ban Chỉ đạo hoạt động theo đúng chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn được giao; tuân thủ quy định của Đảng và pháp luật của Nhà nước; tôn trọng, không làm cản trở hoạt động bình thường và không làm thay nhiệm vụ của cơ quan, tổ chức, đơn vị và người có thẩm quyền trong công tác PCTN, TC.

Như vậy, Đảng Cộng sản Việt Nam là đội tiên phong của giai cấp công nhân và nhân dân lao động, đại diện cho lợi ích của toàn thể nhân dân lao động và dân tộc, lấy phục vụ nhân dân là mục tiêu cao nhất của mọi hành động cách mạng. Vì thế, “mọi đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật và hoạt động của Nhà nước đều vì lợi ích của nhân dân, lấy hạnh phúc của nhân dân làm mục tiêu phấn đấu”^([7]). Hiện nay, công cuộc đấu tranh PCTN, TC ở nước ta do Đảng phát động, lãnh đạo thực sự “đã trở thành phong trào, xu thế không thể đảo ngược”, góp phần giữ vững ổn định chính trị, phát triển kinh tế - xã hội, củng cố niềm tin của cán bộ, đảng viên và nhân dân đối với Đảng, Nhà nước. Vì vậy, thái độ trong quá trình thực hiện PCTN, TC cần phải “thật kiên quyết, không khoan nhượng và hành động thật quyết liệt, cụ thể, hiệu quả”.

 TIÊU CỰC - QUYẾT TÂM ĐƯỢC THỰC THI

Những năm qua, công tác PCTN, TC đã có bước tiến mạnh, đạt nhiều kết quả rất quan trọng, toàn diện, rõ rệt, để lại dấu ấn tốt, tạo hiệu ứng tích cực, lan tỏa mạnh mẽ trong toàn xã hội; góp phần giữ vững ổn định chính trị, phát triển kinh tế - xã hội, củng cố niềm tin của cán bộ, đảng viên và nhân dân đối với Đảng, Nhà nước và chế độ⁽¹⁾. Có được kết quả đó, ngoài sự tham gia đồng bộ, toàn diện của cả hệ thống chính trị và toàn xã hội, nhân tố quan trọng, quyết định đến thành công không thể không nói đến vai trò của Bộ Chính trị, Ban Bí thư, đặc biệt là tinh thần quyết tâm, quyết liệt; có nhiều đổi mới, sáng tạo và cách làm hay của Ban Chỉ đạo Trung ương về PCTN, TC (Ban Chỉ đạo) mà đứng đầu là Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng, Trưởng Ban Chỉ đạo.

BÀI 2: PHÒNG, CHỐNG THAM NHŨNG, TIÊU CỰC

KHÔNG CÓ VÙNG CẤM, KHÔNG CÓ NGOẠI LỆ

Với vai trò. “Chịu trách nhiệm trước Bộ Chính trị, Ban Bí thư trong việc chỉ đạo, phối hợp, đôn đốc, kiểm tra, giám sát công tác PCTN, TC trong phạm vi cả nước”⁽²⁾, sau khi được thành lập⁽³⁾, trên cơ sở chức năng, nhiệm vụ và quyền hạn được giao, với phương châm “đúng vai, thuộc bài”, nguyên tắc làm việc “không làm cản trở hoạt động và không làm thay nhiệm vụ của các cơ quan, tổ chức, đơn vị”, Ban Chỉ đạo Trung ương về PCTN (nay là Ban Chỉ đạo Trung ương về PCTN, TC), đã chọn những khó khăn, vướng mắc, khâu yếu, điểm nghẽn trong công tác PCTN, TC để lãnh đạo, chỉ đạo. Cụ thể là:

Thứ nhất: Lãnh đạo, chỉ đạo đẩy nhanh tiến độ, xử lý nghiêm minh các vụ việc, vụ án tham nhũng, kinh tế nghiêm trọng, phức tạp, dư luận xã hội quan tâm

Để giải quyết dứt điểm các vụ việc, vụ án tham nhũng, tiêu cực nghiêm trọng, phức tạp dư luận xã hội quan tâm còn tồn đọng, kéo dài và các vụ án xảy ra trong các ngành, lĩnh vực được cho là “vùng cấm, nhạy cảm”, tại Cuộc họp Thường trực Ban Chỉ đạo ngày 18/4/2016, Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng, Trưởng Ban Chỉ đạo đã đề ra nguyên tắc xử lý các vụ việc, vụ án tham nhũng, đó là: “Tích cực, khẩn trương; rõ đến đâu xử lý đến đó, sau đó điều tra xử lý tiếp; không có vùng cấm, không có ngoại lệ, không có đặc quyền, bất kể người đó là ai”⁽⁴⁾. Ban Chỉ đạo đã phân loại một số vụ việc, vụ án tham nhũng nghiêm trọng, phức tạp, dư luận xã hội quan tâm theo 03 cấp độ⁽⁵⁾ để tập trung chỉ đạo, theo dõi đẩy nhanh tiến độ. Bên cạnh đó, Ban Chỉ đạo đã có nhiều cơ chế, giải pháp, nguyên tắc, quan điểm, cách làm hay, sáng tạo, như: (1) Cơ chế chỉ đạo xử lý các vụ án kinh tế, tham nhũng theo 05 bước: Một là, giao Trưởng Ban Nội chính Trung ương, Phó Trưởng ban Thường trực Ban Chỉ đạo chủ trì, phối hợp với Bộ Công an, Viện kiểm sát nhân dân tối cao, Tòa án nhân dân tối cao tổ chức họp liên ngành, thống nhất hướng xử lý. Hai là, trường hợp các cơ quan vẫn chưa thống nhất thì giao đồng chí Thường trực Ban Bí thư chủ trì họp liên ngành bàn hướng xử lý tiếp. Ba là, trường hợp vẫn tiếp tục còn những ý kiến khác nhau, giao Trưởng Ban Nội chính Trung ương, Phó Trưởng ban Thường trực Ban Chỉ đạo tổng hợp, báo cáo đề xuất tập thể Thường trực Ban Chỉ đạo chỉ đạo về chủ trương, định hướng xử lý. Bốn là, nếu vẫn chưa giải quyết được thì báo cáo tập thể Ban Chỉ đạo. Năm là, nếu tập thể Ban Chỉ đạo chưa giải quyết được thì báo cáo Bộ Chính trị. (2) Cơ chế phối hợp giữa các cơ quan tiến hành tố tụng Trung ương và cấp tỉnh trong điều tra, truy tố, xét xử sơ thẩm các vụ án tham nhũng, kinh tế thuộc diện Ban Chỉ đạo theo dõi, chỉ đạo, Ban Nội chính Trung ương theo dõi, đôn đốc⁽⁶⁾. (3) Nguyên tắc xử lý các vụ việc, vụ án là “Tích cực, khẩn trương, rõ đến đâu xử lý đến đó”; “xử lý một vụ cảnh tỉnh cả vùng, cả lĩnh vực; xử lý một người để cứu muôn người”. (4) Quan điểm xử lý liên quan đến lĩnh vực giám định tư pháp: Cơ quan tư pháp phải chịu trách nhiệm quyết định cuối cùng; cái gì rõ thì kết luận điều tra, truy tố, xét xử phù hợp với thực tiễn, đúng bản chất, đúng quy định; những vấn đề luật quy định phải bắt buộc giám định thì phải khẩn trương giám định, quy định rõ thời hạn hoàn thành, không dây dưa, kéo dài; những vấn đề gì pháp luật chưa quy định thì các cơ quan chức năng thống nhất với nhau để xử lý cho phù hợp với thực tiễn và yêu cầu của cuộc đấu tranh PCTN, TC; ngoài giám định còn nhiều biện pháp điều tra khác theo luật, không lấy giám định thay các biện pháp điều tra khác. (5) Phân công một số đồng chí trong Thường trực Ban Chỉ đạo thường xuyên hội ý, giao ban định kỳ, đột xuất để chỉ đạo tháo gỡ khó khăn, vướng mắc, đẩy nhanh tiến độ điều tra, xử lý vụ việc, vụ án tham nhũng, kinh tế; yêu cầu người đứng đầu các cơ quan chức năng phải chịu trách nhiệm trực tiếp về tiến độ, kết quả xử lý các vụ việc, vụ án tham nhũng, kinh tế theo Kế hoạch của Ban Chỉ đạo và Thường trực Ban Chỉ đạo; khi cần thiết kiến nghị thành lập Ban Chỉ đạo các vụ án, vụ việc cụ thể (ví dụ như Ban Chỉ đạo 110)… Từ những cơ chế, giải pháp, nguyên tắc, quan điểm, cách làm hay, sáng tạo nêu trên đã tháo gỡ khó khăn, vướng mắc, góp phần đẩy nhanh tiến độ điều tra, xử lý nghiêm minh, đúng pháp luật nhiều vụ việc, vụ án tham nhũng, tiêu cực nghiêm trọng, phức tạp, dư luận xã hội quan tâm, trong đó có những vụ án tồn đọng từ nhiều năm trước; nhiều cơ chế đã được thể chế hóa trong quy định của Ban Chấp hành Trung ương, Bộ Chính trị, Ban Bí thư⁽⁷⁾.

Thứ hai: Chọn một số khâu yếu, việc khó, có nhiều vướng mắc trong phát hiện, xử lý tham nhũng để tập trung chỉ đạo

- Để chấn chỉnh, khắc phục việc cho hưởng án treo đối với các bị cáo phạm tội tham nhũng, Ban Chỉ đạo đã yêu cầu Ban cán sự đảng Tòa án nhân dân tối cao chỉ đạo Hội đồng Thẩm phán Tòa án nhân dân tối cao ban hành Nghị quyết hướng dẫn áp việc áp dụng Bộ luật hình sự về án treo, theo hướng quy định chặt chẽ các điều kiện cho bị cáo được hưởng án treo, nhất là đối với các tội phạm về chức vụ, tham nhũng. Theo đó, ngày 06/11/2013, Hội đồng Thẩm phán ban hành Nghị quyết (số 01/2013/NQ-HĐTP) hướng dẫn áp dụng Điều 60 Bộ luật hình sự về án treo; ngày 15/5/2018, ra Nghị quyết (số 02/2018/NQ-HĐTP) hướng dẫn áp dụng Điều 65 của Bộ luật hình sự về án treo; ngày 15/4/2022 ra Nghị quyết (số 01/2022/NQ-HĐTP) sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị quyết số 02/2018/NQ-HĐTP, ngày 15/5/2018 hướng dẫn áp dụng Điều 65 của Bộ luật hình sự về án treo. Từ đó đến nay, theo Báo cáo của Chính phủ trình Quốc hội, tỷ lệ các bị cáo phạm tội tham nhũng được Tòa án áp dụng hình phạt cảnh cáo, cải tạo không giam giữ, cho hưởng án treo đã và đang có chiều hướng thuyên giảm, như: Năm 2013 là 31,2%; năm 2014 là 21,3%; năm 2015 là 18,5%; năm 2016 là 12%; năm 2017 là 15,7%,...

- Trước thực trạng khó khăn, vướng mắc trong công tác giám định, định giá tài sản, cung cấp tài liệu phục vụ việc điều tra, xử lý các vụ án tham nhũng, kinh tế, Ban Chỉ đạo đã lãnh đạo, chỉ đạo các cơ quan chức năng khẩn trương rà soát, sửa đổi, bổ sung Luật Giám định tư pháp và các văn bản hướng dẫn thi hành; lập, công bố danh sách tổ chức và người giám định tư pháp theo vụ việc; xây dựng “Đề án đổi mới và nâng cao hiệu quả hoạt động giám định tư pháp”; tăng cường kiểm tra, đôn đốc việc thực hiện các quy định pháp luật về giám định tư pháp; xây dựng, ban hành Thông tư liên tịch quy định những trường hợp cần thiết phải trưng cầu giám định tư pháp trong giải quyết vụ án, vụ việc về tham nhũng, kinh tế (Thông tư liên tịch số 01/2017/TTLT-VKSNDTC-TANDTC-BCA-BTP, ngày 13/12/2017 của Viện kiểm sát nhân dân tối cao, Tòa án nhân dân tối cao, Bộ Công an, Bộ Tư pháp); thường xuyên chỉ đạo, đôn đốc các bộ, ngành, địa phương sớm kết luận giám định, định giá tài sản theo quyết định trưng cầu, yêu cầu của Cơ quan điều tra, phục vụ xử lý một số vụ án tham nhũng, tiêu cực (như Ngân hàng Nhà nước Việt Nam, Bộ Xây dựng, Bộ Tài chính, Bộ Y tế, Bộ Tài nguyên và Môi trường; các tỉnh, thành phố: Đà Nẵng, TP. Hồ Chí Minh, Khánh Hòa, An Giang, Tiền Giang,…);… Thường trực Ban Chỉ đạo đã tổ chức nhiều hội nghị, cuộc họp liên ngành về công tác giám định, định giá tài sản, cung cấp tài liệu trong tố tụng hình sự để chỉ đạo xử lý, khắc phục các hạn chế, khó khăn, vướng mắc, đẩy nhanh tiến độ giám định, định giá tài sản tại các bộ, ngành, địa phương. Ban Nội chính Trung ương - Cơ quan Thường trực Ban Chỉ đạo đã ban hành nhiều văn bản, chủ trì nhiều cuộc họp liên ngành các cơ quan Trung ương và địa phương để chỉ đạo tháo gỡ khó khăn, vướng mắc về giám định tư pháp trong một số vụ án, vụ việc tham nhũng, kinh tế nghiêm trọng, giúp đẩy nhanh tiến độ giải quyết theo yêu cầu của Ban Chỉ đạo. Ban Chỉ đạo đã chỉ đạo kiểm tra chuyên đề công tác giám định, định giá tài sản trong giải quyết các vụ việc, vụ án tham nhũng, kinh tế, tiêu cực để xử lý nghiêm đối với các hành vi tiêu cực, né tránh, từ chối kết luận giám định, định giá tài sản, từ chối cung cấp tài liệu mà không có lý do chính đáng, cố tình ban hành kết luận không đúng. Do vậy, tiến độ, chất lượng công tác giám định, định giá tài sản trong nhiều vụ án tham nhũng, kinh tế đã được đẩy nhanh, từng bước đáp ứng yêu cầu điều tra, xử lý các vụ án, vụ việc về tham nhũng, tiêu cực.

- Ban Chỉ đạo đã chỉ đạo các cơ quan chức năng tham mưu Ban Bí thư ban hành Chỉ thị về tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với công tác thu hồi tài sản bị thất thoát, chiếm đoạt trong các vụ án hình sự về tham nhũng, kinh tế; chỉ đạo các cơ quan chức năng chú trọng điều tra, xác minh tài sản, bảo đảm áp dụng kịp thời các biện pháp thu hồi tài sản tham nhũng ngay trong quá trình kiểm tra, thanh tra, kiểm toán, điều tra, truy tố, xét xử, thi hành án, không để tẩu tán, hợp pháp hóa tài sản tham nhũng; động viên, khuyến khích và có biện pháp xử lý phù hợp để người có hành vi sai phạm tự nguyện giao nộp tài sản tham nhũng, khắc phục hậu quả thiệt hại; thực hiện nhiều hoạt động tương trợ tư pháp để thu hồi tài sản bị chiếm đoạt, tẩu tán ra nước ngoài⁽⁸⁾;... Các vụ án thuộc diện Ban Chỉ đạo theo dõi, chỉ đạo, đến nay đã thu hồi đạt tỷ lệ 41,38%.

- Trước tình trạng nhũng nhiễu, gây phiền hà cho người dân, doanh nghiệp trong giải quyết công việc⁽⁹⁾, Thường trực Ban Chỉ đạo đã yêu cầu các cấp ủy, tổ chức đảng, tỉnh ủy, thành ủy trực thuộc Trung ương tập trung lãnh đạo, chỉ đạo rà soát, chấn chỉnh, xử lý nghiêm các hành vi tiêu cực, tham nhũng trong các cơ quan, đơn vị có chức năng PCTN; tăng cường kiểm tra, giám sát hoạt động của các cơ quan, đơn vị có chức năng PCTN⁽¹⁰⁾. Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Chỉ thị số 10/CT-TTg, ngày 22/4/2019 về việc tăng cường xử lý, ngăn chặn có hiệu quả tình trạng nhũng nhiễu, gây phiền hà cho người dân, doanh nghiệp trong giải quyết công việc.

Thứ ba: Tăng cường kiểm tra, đôn đốc những lĩnh vực, địa bàn có nguy cơ tham nhũng, tiêu cực cao để chấn chỉnh kịp thời

Công tác kiểm tra, giám sát của Đảng là một bộ phận cấu thành công tác lãnh đạo của Đảng. Trong 10 năm qua, Ban Chỉ đạo đã tổ chức 95 Đoàn kiểm tra, giám sát, đôn đốc công tác PCTN tại hơn 130 lượt cấp ủy, tổ chức đảng. Nhất là tập trung kiểm tra, giám sát việc thanh tra vụ việc, khởi tố, điều tra, truy tố, xét xử các vụ án tham nhũng, kinh tế nghiêm trọng, phức tạp, dư luận xã hội quan tâm; kiểm tra, rà soát, nắm tình hình hoạt động tín dụng tại các ngân hàng thương mại nhà nước; kiểm tra chuyên đề về PCTN trong lĩnh vực thuế, hải quan; kiểm tra công tác thu hồi tài sản bị thất thoát, chiếm đoạt trong các vụ án hình sự về tham nhũng, kinh tế; kiểm tra công tác phát hiện, chuyển giao, tiếp nhận, giải quyết tố giác, tin báo về tội phạm, kiến nghị khởi tố các vụ việc có dấu hiệu tội phạm tham nhũng, kinh tế, tiêu cực và công tác giám định, định giá tài sản phục vụ giải quyết các vụ án, vụ việc tham nhũng, kinh tế, tiêu cực. Qua kiểm tra, giám sát đã kiến nghị hơn 430 nhóm vấn đề về hoàn thiện cơ chế, chính sách, pháp luật; kiến nghị Ban thường vụ tỉnh ủy, thành ủy, đảng ủy, ban cán sự đảng các bộ, ngành theo dõi, đôn đốc, chỉ đạo xử lý hơn 700 vụ việc, vụ án tham nhũng, kinh tế, tiêu cực. Ban Chỉ đạo đã ban hành kế hoạch rà soát các kết luận thanh tra, kiểm toán tại các địa phương, kịp thời phát hiện vụ việc có dấu hiệu tội phạm tham nhũng, kinh tế chuyển Cơ quan điều tra xử lý nghiêm theo pháp luật; Ban Nội chính Trung ương đã ban hành Hướng dẫn (số 06-HD/BNCTW, ngày 16/4/2015) các tỉnh ủy, thành ủy thực hiện việc rà soát các cuộc thanh tra kinh tế - xã hội ở địa phương...; góp phần nâng cao hiệu quả công tác phát hiện, xử lý tham nhũng tại nhiều địa phương.

Thứ tư: Tăng cường chỉ đạo sự phối hợp giữa các cơ quan, đơn vị chức năng trong PCTN, TC

Để tăng cường phối hợp, thực hiện đồng bộ, hiệu quả cơ chế phát hiện, xử lý sai phạm trong quá trình kiểm tra, giám sát, thanh tra, kiểm toán, điều tra, truy tố, xét xử, thi hành án trong các cơ quan tư pháp theo kết luận của đồng chí Tổng Bí thư, Trưởng Ban Chỉ đạo tại Cuộc họp Thường trực Ban Chỉ đạo (ngày 18/3/2021), các cơ quan cơ quan chức năng trong PCTN, TC đã chỉ đạo xây dựng, ban hành, trình ban hành nhiều quy chế phối hợp trong công tác PCTN, TC. Trong đó, Ban Nội chính Trung ương có hơn 20 quy chế; Ủy ban Kiểm tra Trung ương có 24 quy chế; Bộ Quốc phòng có 15 quy chế; Bộ Công an có 36 quy chế; Viện kiểm sát nhân dân tối cao có 05 quy chế; Tòa án nhân dân tối cao có 05 quy chế; Bộ Tư pháp có 16 quy chế; Thanh tra Chính phủ có 15 quy chế;...⁽¹¹⁾. Việc thực hiện các cơ chế phối hợp này, vừa nâng cao hiệu quả công tác phát hiện, xử lý tham nhũng, vừa bảo đảm sự nghiêm minh, đồng bộ, kịp thời giữa kỷ luật của Đảng với kỷ luật hành chính, đoàn thể và xử lý hình sự đối với cán bộ, đảng viên vi phạm.

Thứ năm: Chỉ đạo tham mưu, ban hành nhiều quy định của Đảng, pháp luật của Nhà nước nhằm tăng cường công tác xây dựng Đảng, hệ thống chính trị và PCTN, TC, để giáo dục, phòng ngừa và làm căn cứ để phát hiện, xử lý các sai phạm, tham nhũng, tiêu cực

Ban Chỉ đạo đã chỉ đạo việc tham mưu, đề xuất Ban Chấp hành Trung ương, Bộ Chính trị, Ban Bí thư ban hành nhiều nghị quyết, chỉ thị, quy định để tăng cường công tác xây dựng Đảng, hệ thống chính trị và PCTN, TC, nhất là về tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với công tác PCTN, lãng phí; công tác phát hiện, xử lý vụ việc, vụ án tham nhũng, tiêu cực; về thu hồi tài sản tham nhũng; về bảo vệ người phát hiện, tố giác, người đấu tranh chống tham nhũng, lãng phí, tiêu cực; về trách nhiệm nêu gương; về kiểm tra, giám sát, xử lý kỷ luật Đảng; về kiểm soát tài sản, thu nhập của người có chức vụ, quyền hạn; về thẩm quyền và trách nhiệm của ủy ban kiểm tra trong công tác PCTN; về phân cấp quản lý và bổ nhiệm, giới thiệu cán bộ ứng cử;... Tập trung chỉ đạo đẩy mạnh xây dựng, hoàn thiện thể chế về quản lý kinh tế - xã hội, khắc phục những sơ hở, bất cập về cơ chế, chính sách, pháp luật là nguyên nhân phát sinh tiêu cực, tham nhũng, “lợi ích nhóm”. Trong Kết luận của đồng chí Tổng Bí thư, Trưởng Ban Chỉ đạo tại các Phiên họp của Ban Chỉ đạo luôn nhấn mạnh nội dung chỉ đạo xây dựng, hoàn thiện thể chế; chương trình công tác trọng tâm hằng năm của Ban Chỉ đạo đều có nhiệm vụ chỉ đạo hoàn thiện thể chế; đồng thời, phân công đồng chí Phó Trưởng Ban Chỉ đạo là Phó Chủ tịch Quốc hội và một số Thành viên Ban Chỉ đạo là người đứng đầu các ngành, lĩnh vực trực tiếp chỉ đạo, đôn đốc việc xây dựng và hoàn thiện thể chế, xem đây là nhiệm vụ quan trọng vừa cấp bách vừa lâu dài của công tác PCTN, TC. Do vậy, nhiều quy định của Đảng, pháp luật của Nhà nước về xây dựng, chỉnh đốn Đảng, quản lý kinh tế - xã hội và PCTN, TC được ban hành và tổ chức thực hiện quyết liệt, đi vào cuộc sống, vừa có tác dụng phòng ngừa tham nhũng, tiêu cực có hiệu quả, vừa là căn cứ để phát hiện, xử lý vụ việc, vụ án tham nhũng, tiêu cực.

Thứ sáu: Quan tâm chỉ đạo cả PCTN và phòng, chống tiêu cực, quyết tâm chỉ đạo xử lý triệt để nguyên nhân, điều kiện phát sinh tham nhũng

Trước yêu cầu nhiệm vụ công tác xây dựng, chỉnh đốn Đảng trong tình hình mới, ngày 16/9/2021, Bộ Chính trị ban hành Quy định số 32-QĐ/TW về chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn, chế độ làm việc, quan hệ công tác của Ban Chỉ đạo Trung ương về PCTN, TC; trong đó, bổ sung cho Ban Chỉ đạo chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn chỉ đạo công tác phòng, chống tiêu cực. Thực hiện chức năng, nhiệm vụ mới được giao, Ban Chỉ đạo đã ban hành Kế hoạch số 13-KH/BCĐTW, ngày 26/01/2022 triển khai thực hiện công tác phòng, chống tiêu cực theo Quy định số 32-QĐ/TW, ngày 16/9/2021 của Bộ Chính trị và Kế hoạch số 03-KH/TW, ngày 01/12/2021 của Bộ Chính trị; Chỉ đạo Ban Nội chính Trung ương xây dựng hướng dẫn về công tác phòng, chống tiêu cực theo Quy định số 32-QĐ/TW của Bộ Chính trị…; chỉ đạo xử lý một số vụ việc, vụ án tiêu cực, phức tạp, dư luận xã hội quan tâm⁽¹²⁾, nhằm tạo sự chuyển biến tích cực trong công tác này.

Để tạo sự đồng bộ, thống nhất trong lãnh đạo, chỉ đạo công tác PCTN, TC trên phạm vi cả nước, Hội nghị Trung ương 5 (khóa XIII) đã quyết định chủ trương thành lập Ban Chỉ đạo PCTN, TC cấp tỉnh; Ban Bí thư đã ban hành Quy định về chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn, tổ chức bộ máy, chế độ làm việc, quan hệ công tác của Ban Chỉ đạo PCTN, TC cấp tỉnh. Đến nay, 63 tỉnh ủy, thành ủy đã thành lập Ban Chỉ đạo PCTN, TC cấp tỉnh; ban hành quy chế, chương trình, kế hoạch hoạt động nhằm tạo chuyển biến mạnh mẽ hơn nữa trong công tác PCTN, TC ở địa phương, cơ sở.

Thứ bảy: Thường xuyên đổi mới về nội dung và phương thức hoạt động; quan tâm chỉ đạo sơ kết, tổng kết công tác PCTN, TC, đúc rút kinh nghiệm, nâng cao hiệu quả công tác PCTN, TC và hoạt động của Ban Chỉ đạo

Từ khi thành lập đến nay, Ban Chỉ đạo rất quan tâm đến công tác xây dựng, ban hành Quy chế làm việc, trong đó, xác định cụ thể nguyên tắc làm việc, trách nhiệm, quyền hạn và quan hệ công tác của Ban Chỉ đạo, Thường trực Ban Chỉ đạo; trách nhiệm, quyền hạn, chế độ làm việc của các Thành viên Ban Chỉ đạo và Cơ quan Thường trực của Ban Chỉ đạo; Quyết định phân công nhiệm vụ các Thành viên Ban Chỉ đạo theo chức danh, vị trí công tác. Đã chủ động, kịp thời tham mưu Bộ Chính trị bổ sung chức năng, nhiệm vụ của Ban Chỉ đạo; kiện toàn các đồng chí Thành viên Ban Chỉ đạo cho phù hợp với thay đổi về nhân sự lãnh đạo của Đảng, Nhà nước sau các kỳ Đại hội Đảng và nhiệm kỳ Quốc hội.

Hằng năm, Ban Chỉ đạo đều ban hành chương trình, kế hoạch công tác, trong đó xác định những nhiệm vụ trọng tâm và phân công cụ thể cho các Thành viên Ban Chỉ đạo chủ trì, tham gia chỉ đạo thực hiện; cuối năm có báo cáo kiểm điểm, đánh giá kết quả thực hiện. Ban Chỉ đạo đã duy trì nền nếp các Phiên họp của Ban Chỉ đạo và Cuộc họp Thường trực Ban Chỉ đạo. Đến nay, Ban Chỉ đạo đã tổ chức 22 phiên họp, Thường trực Ban Chỉ đạo tổ chức 14 cuộc họp. Các Phiên họp của Ban Chỉ đạo, Cuộc họp Thường trực Ban Chỉ đạo do đồng chí Tổng Bí thư, Trưởng Ban Chỉ đạo trực tiếp chủ trì, tiến hành dân chủ thực hiện đúng nguyên tắc hoạt động của Ban Chỉ đạo và thực tế cho thấy, sau mỗi phiên họp của Ban Chỉ đạo thì công tác PCTN, TC lại có bước chuyển biến mới. Ban Chỉ đạo luôn chú trọng chỉ đạo sơ kết, tổng kết nhiều nghị quyết, chỉ thị, kết luận, quy định của Đảng về công tác PCTN, lãng phí; trên cơ sở đó đã trình Bộ Chính trị, Ban Bí thư ban hành nhiều văn bản quan trọng để lãnh đạo, chỉ đạo công tác PCTN, TC, như: Trình Bộ Chính trị ban hành Kết luận số 10-KL/TW, ngày 26/12/2016 về tiếp tục thực hiện Nghị quyết Trung ương 3 (khóa X) về tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với công tác PCTN, lãng phí; Kết luận số 05-KL/TW, ngày 03/6/2021 của Ban Bí thư về tiếp tục thực hiện Chỉ thị 50-CT/TW của Bộ Chính trị trong công tác phát hiện, xử lý vụ việc, vụ án tham nhũng; Thông báo Kết luận số 12-KL/TW, ngày 06/4/2022 của Bộ Chính trị về tiếp tục tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với công tác PCTN, TC. Tổ chức tốt 04 Hội nghị toàn quốc về công tác PCTN trong các năm 2014, 2018 và 2020, 2022.

Như vậy, với tinh thần quyết liệt, kiên trì, đồng bộ, toàn diện, đổi mới của Bộ Chính trị, Ban Bí thư, Ban Chỉ đạo Trung ương về PCTN, TC, công tác PCTN, TC đạt nhiều kết quả rất quan trọng, trong đó: Đã chỉ đạo phát hiện, xử lý nghiêm minh, kịp thời nhiều vụ án, vụ việc tham nhũng, tiêu cực rất nghiêm trọng, đặc biệt nghiêm trọng, phức tạp, trong đó có cả các vụ án, vụ việc xảy ra ở các lĩnh vực có chuyên môn sâu, hoạt động khép kín, lâu nay ít được quan tâm: Đấu giá đất, chứng khoán, phát hành trái phiếu doanh nghiệp, y tế, giáo dục, trong lực lượng vũ trang, giải cứu công dân ở nước ngoài về nước; phát hiện, xử lý một số vụ án lớn, nghiêm trọng xảy ra trong khu vực ngoài nhà nước⁽¹³⁾; xử lý nghiêm nhiều cán bộ cấp cao, cả đương chức và nghỉ hưu với tinh thần “không có vùng cấm, không có ngoại lệ, bất kể người đó là ai”⁽¹⁴⁾. Chỉ đạo thực hiện nhiều cơ chế hiệu quả về phát hiện, xử lý tham nhũng, tiêu cực, nhất là cơ chế phối hợp giữa các cơ quan chức năng trong tháo gỡ khó khăn, vướng mắc, đẩy nhanh tiến độ xử lý các vụ án, vụ việc tham nhũng, tiêu cực; cơ chế xử lý đồng bộ, kịp thời các sai phạm về tham nhũng, tiêu cực được phát hiện trong quá trình thanh tra, kiểm tra, kiểm toán, điều tra, truy tố, xét xử, thi hành án. Gắn PCTN với phòng, chống tiêu cực, trọng tâm là suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống trong cán bộ, đảng viên, công chức, viên chức để PCTN từ gốc. Lập Ban Chỉ đạo PCTN, TC tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương để tăng cường sự lãnh đạo, chỉ đạo đồng bộ, thống nhất từ Trung ương đến các địa phương, tạo chuyển biến mạnh mẽ, rõ rệt hơn nữa trong PCTN, TC ở địa phương, cơ sở. Tăng cường kiểm soát quyền lực, đẩy mạnh PCTN, TC ngay trong chính các cơ quan, đơn vị có chức năng PCTN, TC. Những kết quả này đã khẳng định những mục tiêu, quan điểm, chủ trương, giải pháp của Đảng và Nhà nước về PCTN, TC, nhất là chủ trương thành lập Ban Chỉ đạo trực thuộc Bộ Chính trị do đồng chí Tổng Bí thư làm Trưởng ban là hoàn toàn đúng đắn, kịp thời, phù hợp với yêu cầu thực tiễn.

PHÒNG, CHỐNG THAM NHŨNG,

 TIÊU CỰC - QUYẾT TÂM ĐƯỢC THỰC THI

Dưới sự lãnh đạo, chỉ đạo trực tiếp, toàn diện của Bộ Chính trị, Ban Bí thư, Ban Chỉ đạo Trung ương về PCTN, TC (Ban Chỉ đạo), đứng đầu là đồng chí Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng, Trưởng Ban Chỉ đạo, công tác PCTN, TC ở nước ta trong thời gian qua đã có bước đột phá, “không có vùng cấm, không có ngoại lệ”, “trở thành xu thế không thể đảo ngược”. Tuy nhiên, cùng với sự phát triển và quá trình hội nhập quốc tế sâu rộng của đất nước, những hành vi tham nhũng, tiêu cực ngày càng phức tạp, tinh vi, khó lường; không chỉ xảy ra trong khu vực nhà nước mà đã và đang lan ra cả khu vực ngoài nhà nước; có sự cấu kết, móc nối giữa cán bộ đảng viên, công chức thoái hóa, biến chất với các doanh nghiệp, tổ chức khu vực ngoài nhà nước để trục lợi. Vì thế, tham nhũng, tiêu cực trên một số lĩnh vực vẫn là một trong những nguy cơ đe dọa đến sự tồn vong của Đảng và chế độ.

BÀI CUỐI: MỘT SỐ GIẢI PHÁP TĂNG CƯỜNG SỰ LÃNH ĐẠO CỦA ĐẢNG TRONG PHÒNG, CHỐNG THAM NHŨNG, TIÊU CỰC

Hiện nay, đất nước ta đã và đang đứng trước những yêu cầu, nhiệm vụ mới, với những thời cơ, thuận lợi và khó khăn, thách thức mới đan xen. Kết quả, dấu ấn trong công tác PCTN, TC thời gian qua mới chỉ là bước đầu. Tham nhũng, tiêu cực ngày một “thay hình, đổi dạng”, biến thiên khó lường, do vậy, “chúng ta không được chủ quan, thỏa mãn, mà phải kiên quyết, kiên trì đấu tranh ngăn chặn, đẩy lùi tham nhũng, tiêu cực với quyết tâm chính trị cao hơn, hành động mạnh mẽ, quyết liệt, hiệu quả hơn” như lời đồng chí Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng, Trưởng Ban Chỉ đạo đã quán triệt. Để từng bước “ngăn chặn, đẩy lùi tham nhũng”, trong thời gian tới, cần thực hiện tốt một số giải pháp trọng tâm sau đây:

Một là, đề cao hơn nữa vai trò, trách nhiệm của cấp ủy, tổ chức đảng; tính tiên phong, gương mẫu của cán bộ, đảng viên, trước hết là người đứng đầu trong công tác PCTN, TC.

Cuộc đấu tranh PCTN, TC là cuộc đấu tranh ngay trong mỗi cơ quan, tổ chức, đơn vị; đấu tranh ngay trong chính bản thân mỗi con người. Vì vậy, phải nâng cao năng lực lãnh đạo, sức chiến đấu của tổ chức đảng, nhất là tổ chức cơ sở đảng, nâng cao trách nhiệm, tính tiên phong, gương mẫu của người đứng đầu cơ quan, tổ chức, đơn vị. Cấp ủy, tổ chức đảng và người đứng đầu cấp ủy, chính quyền cần xác định công tác PCTN, TC là nhiệm vụ thường xuyên, quan trọng, cấp bách trong công tác xây dựng và chỉnh đốn Đảng; xây dựng hệ thống chính trị, trong sạch, vững mạnh, củng cố khối đại đoàn kết toàn dân tộc. Kiên quyết đấu tranh loại bỏ tư tưởng lo ngại việc đẩy mạnh PCTN sẽ làm “chậm sự phát triển”, làm “hạn chế sức sáng tạo, dám nghĩ, dám làm”, “nhụt chí”, “cầm chừng”, trong một bộ phận cán bộ, đảng viên, nhân viên, người lao động, nhất là cán bộ lãnh đạo, quản lý. Gắn PCTN với phòng, chống tiêu cực, trọng tâm là suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống trong cán bộ, đảng viên, công chức, viên chức; nêu cao tinh thần trách nhiệm, gương mẫu, quyết liệt, đi đầu trong đấu tranh PCTN, TC; chủ động phòng ngừa, phát hiện, xử lý các vụ việc có dấu hiệu tham nhũng, tiêu cực và các hành vi bao che, dung túng, cản trở việc chống tham nhũng, tiêu cực ngay trong cơ quan, tổ chức, đơn vị, địa phương mình. Lãnh đạo, chỉ đạo xử lý kịp thời, nghiêm minh các vụ việc, vụ án nghiêm trọng, phức tạp, dư luận xã hội quan tâm. Tăng cường kiểm tra, giám sát, thanh tra trách nhiệm của người đứng đầu cấp ủy, tổ chức đảng, chính quyền trong thực hiện nhiệm vụ PCTN, TC; xử lý nghiêm trách nhiệm đối với những trường hợp người đứng đầu không gương mẫu, tích cực, chủ động trong lãnh đạo, chỉ đạo, tổ chức thực hiện các chủ trương, chính sách của Đảng, pháp luật của Nhà nước về PCTN, TC hoặc có hành vi bao che, dung túng, cản trở việc phát hiện, xử lý tham nhũng, tiêu cực.

Cấp ủy, tổ chức đảng và người đứng đầu cấp ủy, chính quyền tập trung lãnh đạo, chỉ đạo xây dựng ý thức tự giác chấp hành nghiêm các quy định của Đảng, Nhà nước; xây dựng văn hóa liêm chính trong cán bộ, đảng viên, công chức, viên chức và toàn xã hội; chủ động xử lý khi có xung đột lợi ích; xây dựng và thực hiện tốt quy tắc ứng xử, quy tắc đạo đức nghề nghiệp; phê phán, lên án, tích cực đấu tranh PCTN, TC; trọng liêm sỉ, danh dự, biết xấu hổ khi bản thân và người thân tham nhũng, tiêu cực. Xây dựng quy định về xử lý xung đột lợi ích của cán bộ, đảng viên; nghiên cứu bổ sung, hoàn thiện chuẩn mực đạo đức cách mạng của đảng viên, đạo đức công vụ, chuẩn mực, giá trị con người Việt Nam phù hợp với truyền thống văn hóa tốt đẹp của dân tộc làm cơ sở cho cán bộ, đảng viên rèn luyện, nâng cao bản lĩnh chính trị, ý thức sâu sắc hơn trách nhiệm của mình trước Đảng và nhân dân. Cán bộ, đảng viên, công chức, viên chức phải gương mẫu thực hiện nghiêm các quy định của Đảng, Nhà nước về PCTN, TC và quy định những điều đảng viên không được làm; đảng viên phải gương mẫu hơn quần chúng, cán bộ phải gương mẫu hơn nhân viên, cán bộ giữ chức vụ càng cao càng phải gương mẫu.

Hai là, tiếp tục xây dựng, hoàn thiện đồng bộ thể chế về xây dựng, chỉnh đốn Đảng, quản lý kinh tế - xã hội và PCTN, TC; kịp thời khắc phục những bất cập, bịt kín những “khoảng trống”, “kẽ hở” để “không thể tham nhũng, tiêu cực”.

Thể chế nói chung, thể chế về PCTN, TC nói riêng, cùng với chuẩn mực đạo đức của cán bộ, đảng viên, công chức và cơ chế kiểm soát quyền lực nhà nước là yếu tố cơ bản, nền tảng, có tác dụng ngăn chặn từ gốc hành vi tham nhũng, tiêu cực. Do đó, căn cứ vào Điều lệ, các Nghị quyết của Đảng, cần xây dựng, ban hành các quy chế, quy định, nguyên tắc và chuẩn mực đạo đức áp dụng đối với cán bộ, đảng viên, nhất là người đứng đầu trong việc giữ gìn phẩm chất đạo đức, liêm chính, gương mẫu đi đầu trong PCTN, TC. Ban hành cơ chế kiểm soát chặt chẽ việc xây dựng chính sách, pháp luật về quản lý kinh tế - xã hội để hạn chế sự tác động tiêu cực của “nhóm lợi ích”, “sân sau”, “tư duy nhiệm kỳ”; ngăn chặn nguy cơ nảy sinh tham nhũng, tiêu cực ngay từ khi xây dựng chính sách, luật pháp.

Rà soát, sửa đổi, bổ sung, hoàn thiện pháp luật liên quan đấu giá, đấu thầu, quy hoạch, quản lý, sử dụng đất đai, tài sản công, tài chính công, chứng khoán, phát hành trái phiếu doanh nghiệp,... Hoàn thiện cơ chế kiểm soát quyền lực, nhất là các lĩnh vực hoạt động dễ phát sinh tham nhũng, tiêu cực; trách nhiệm người đứng đầu, trách nhiệm giải trình, bảo đảm dân chủ, công khai, minh bạch; các quy định và chế tài xử lý đối với tổ chức đảng, cán bộ, đảng viên, công chức, viên chức suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống; cơ chế bảo vệ, khuyến khích người dân phản ánh, tố giác cán bộ, đảng viên tham nhũng, tiêu cực;... Phấn đấu xây dựng, hoàn thiện cơ chế phòng ngừa chặt chẽ để “không thể tham nhũng, tiêu cực”, cơ chế phát hiện, xử lý nghiêm minh để “không dám tham nhũng, tiêu cực” và cơ chế bảo đảm về đời sống vật chất đối với đội ngũ cán bộ, công chức để “không cần tham nhũng, tiêu cực”.

Siết chặt kỷ luật, kỷ cương, đề cao trách nhiệm, nhất là người đứng đầu trong công tác xây dựng, hoàn thiện pháp luật; kiểm soát chặt chẽ việc xây dựng chính sách, pháp luật, không để xảy ra tình trạng lồng ghép “lợi ích nhóm”, “sân sau”, “tư duy nhiệm kỳ”, lợi ích cục bộ của cơ quan quản lý nhà nước trong xây dựng văn bản, ngăn chặn nguy cơ tham nhũng, tiêu cực ngay từ khi xây dựng chính sách. Nâng cao hiệu lực, hiệu quả thực thi pháp luật; kiên quyết khắc phục tình trạng quy định của Đảng, pháp luật của Nhà nước không thiếu, nhưng thực hiện không nghiêm, không hiệu quả.

Ba là, tổ chức triển khai có hiệu quả các giải pháp phòng ngừa tham nhũng, tiêu cực; xây dựng đội ngũ cán bộ các cấp có đủ phẩm chất, năng lực và uy tín, ngang tầm nhiệm vụ trong tình hình mới.

Sửa đổi, bổ sung, hoàn thiện đồng bộ và tổ chức thực hiện nghiêm các giải pháp phòng ngừa tham nhũng, tiêu cực theo quy định của Đảng và Nhà nước, nhất là các quy định về công khai, minh bạch và trách nhiệm giải trình trong tổ chức và hoạt động của các cơ quan, tổ chức, đơn vị trong bộ máy nhà nước; bảo đảm quyền tiếp cận thông tin của công dân theo quy định pháp luật. Tiếp tục đẩy mạnh cải cách hành chính, đổi mới công nghệ quản lý, mở rộng mô hình một cửa điện tử, xây dựng Chính phủ điện tử, đẩy mạnh chuyển đổi số quốc gia^([1]), hoàn thiện kết nối các cơ sở dữ liệu lớn, phục vụ giải quyết thủ tục hành chính và cung cấp dịch vụ công trực tuyến. Thực hiện có hiệu quả các quy định về kiểm soát tài sản, thu nhập của người có chức vụ, quyền hạn; khẩn trương hoàn thiện hệ thống Cơ sở dữ liệu quốc gia về kiểm soát tài sản, thu nhập; đẩy mạnh thực hiện thanh toán không dùng tiền mặt. Tiếp tục đẩy mạnh cải cách chính sách tiền lương, nâng cao thu nhập và có chính sách nhà ở, tạo động lực cho cán bộ, công chức, viên chức yên tâm công tác, toàn tâm, toàn ý với công việc, để không cần tham nhũng, tiêu cực.

Thực hiện nghiêm nguyên tắc tập trung dân chủ gắn với tăng cường trách nhiệm cấp ủy, tổ chức đảng và người đứng đầu trong công tác cán bộ để PCTN, TC. Tăng cường kiểm soát quyền lực trong công tác cán bộ một cách thực chất và hiệu quả; bảo đảm đúng quy định, quy trình, công tâm, khách quan, chặt chẽ, thận trọng trong từng khâu của công tác cán bộ; không để lọt người không đủ tiêu chuẩn, điều kiện, có biểu hiện cơ hội chính trị, tham vọng quyền lực, tiêu cực, tham nhũng vào đội ngũ lãnh đạo quản lý các cấp. Tăng cường kiểm tra, giám sát công tác tổ chức và cán bộ; chú trọng kiểm tra, giám sát cán bộ lãnh đạo, quản lý các cấp và cán bộ được quy hoạch vào các vị trí lãnh đạo, quản lý; cán bộ, đảng viên có biểu hiện tham nhũng, tiêu cực, nhiều đơn thư phản ánh, tố cáo tham nhũng, suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống. Kịp thời miễn nhiệm, cho từ chức, thay thế cán bộ năng lực hạn chế, uy tín thấp, mắc sai phạm mà không chờ đến hết nhiệm kỳ, hết thời hạn bổ nhiệm.

Bốn là, đẩy mạnh, nâng cao hơn nữa hiệu quả công tác tuyên truyền, giáo dục, xây dựng văn hóa tiết kiệm, không tham nhũng, tiêu cực trong cán bộ, đảng viên và nhân dân.

Đây là nhiệm vụ không mới, nhưng rất quan trọng. Bởi tuyên truyền, giáo dục là một trong những biện pháp căn bản để nâng cao nhận thức, tinh thần, ý thức, đạo đức, xây dựng liêm chính, chống tha hóa, biến chất. Phải quán triệt, tuyên truyền, giáo dục sâu rộng các mục tiêu, quan điểm, nhiệm vụ, giải pháp, quy định của Đảng và Nhà nước về PCTN, TC; về sự nguy hại của tham nhũng, tiêu cực,... tạo sự tự giác, thống nhất cao về ý chí và hành động trong cán bộ, đảng viên và nhân dân, trước hết là sự gương mẫu, quyết liệt của người đứng đầu và tập thể lãnh đạo các cấp, các ngành, cơ quan, tổ chức, đơn vị, địa phương.

Cần kiên trì giáo dục, rèn luyện cán bộ, đảng viên, công chức, viên chức về đức tính liêm khiết, chính trực; xây dựng văn hóa tiết kiệm, không tham nhũng, tiêu cực. Mọi cán bộ, đảng viên cần ghi nhớ sâu sắc lời căn dặn của Bác Hồ rằng: Đảng ta là đảng cầm quyền; Đảng vừa là người lãnh đạo, vừa là người đầy tớ thật trung thành của Nhân dân. Đảng phải luôn luôn dựa vào Dân, lắng nghe Dân, gắn bó máu thịt với nhân dân; việc gì có lợi cho Dân thì phải hết sức làm và làm cho bằng được; ngược lại, việc gì có hại cho Dân thì phải hết sức tránh. Việc gì nhân dân không đồng tình, thậm chí căm ghét, phản đối thì phải cương quyết ngăn ngừa, uốn nắn và xử lý nghiêm các sai phạm. Cán bộ, đảng viên, trước hết là người lãnh đạo phải biết trọng liêm sỉ, giữ danh dự, biết xấu hổ khi bản thân và người thân có hành vi tham nhũng, tiêu cực.

Cần tăng cường phối hợp, chủ động công khai, kịp thời cung cấp thông tin, định hướng tuyên truyền về PCTN, TC. Chú trọng tuyên truyền về gương người tốt, việc tốt; khắc phục tình trạng thông tin một chiều, thông tin không chính xác, mang tính kích động, gây hoang mang. Bảo vệ, khen thưởng, động viên kịp thời những người làm báo tích cực, dũng cảm đấu tranh chống tham nhũng; đồng thời, kiên quyết vạch trần, phê phán, bác bỏ các luận điệu xuyên tạc, lợi dụng PCTN, TC để kích động, chia rẽ, chống phá Đảng, Nhà nước ta; xử lý nghiêm việc đưa tin sai sự thật, vu cáo, bịa đặt, gây hậu quả xấu. Tiếp tục thực hiện nghiêm Quy định số 65-QĐ/TW của Ban Bí thư về chỉ đạo định hướng, cung cấp thông tin, tuyên truyền về PCTN, TC; tổ chức tổng kết việc thực hiện Đề án đưa nội dung PCTN vào chương trình giáo dục, đào tạo, bồi dưỡng, trên cơ sở đó đề xuất các giải pháp đẩy mạnh, nâng cao hiệu quả công tác giáo dục về PCTN, TC trong những năm tiếp theo.

Công tác kiểm tra, giám sát, thanh tra, kiểm toán phải được tiến hành thường xuyên, toàn diện và công khai, dân chủ, thận trọng và chặt chẽ, có trọng tâm, trọng điểm, tập trung vào những lĩnh vực dễ phát sinh tiêu cực, có nhiều dư luận về tham nhũng, tiêu cực, những vấn đề nổi cộm, gây bức xúc trong xã hội, những lĩnh vực hoạt động có tính chất khép kín, chuyên môn sâu, thiếu công khai, minh bạch, trọng tâm là công tác cán bộ, xây dựng pháp luật, quản lý, sử dụng đất đai, tài nguyên, khoáng sản, mua bán, chuyển nhượng tài sản công; các dự án đầu tư lớn, mua sắm lớn từ tài sản nhà nước; cổ phần hóa, thoái vốn trong tái cơ cấu doanh nghiệp nhà nước; quản lý vốn, tài sản nhà nước đầu tư vào doanh nghiệp; hoạt động quản lý, sử dụng vốn đầu tư, sử dụng nguồn viện trợ, tài trợ của nước ngoài, hoạt động huy động vốn, phát hành trái phiếu; các dự án đầu tư theo hình thức BOT, BT... Khi phát hiện sai phạm thì phải xử lý kiên quyết, nghiêm minh, đồng bộ giữa kỷ luật của Đảng, kỷ luật hành chính của Nhà nước và xử lý theo pháp luật.

Đề cao trách nhiệm của các cấp ủy, tổ chức đảng và người đứng đầu trong công tác tự kiểm tra để phát hiện, xử lý tham nhũng, tiêu cực trong nội bộ. Có cơ chế, biện pháp để kịp thời phát hiện, giải quyết từ sớm, ngăn chặn từ đầu, không để vi phạm nhỏ tích tụ thành sai phạm lớn. Tiếp tục đẩy mạnh, tạo chuyển biến mạnh mẽ, rõ rệt hơn nữa trong phát hiện, xử lý tham nhũng, tiêu cực ở địa phương, cơ sở; xử lý, ngăn chặn có hiệu quả tình trạng nhũng nhiễu, tiêu cực, gây phiền hà cho người dân, doanh nghiệp trong giải quyết công việc. Các cơ quan chức năng phải có các giải pháp phù hợp, thuận lợi, an toàn để khuyến khích và kịp thời xử lý thông tin do người dân phát hiện, phản ánh, báo cáo, tố cáo tham nhũng.

Sáu là, phát huy vai trò, trách nhiệm của Mặt trận Tổ quốc, các tổ chức chính trị - xã hội, xã hội - nghề nghiệp, cơ quan truyền thông, báo chí và nhân dân trong PCTN, TC.

Hoàn thiện cơ chế, chính sách, pháp luật về giám sát của cơ quan, đại biểu dân cử, Mặt trận Tổ quốc, đoàn thể và nhân dân trong đấu tranh PCTN, TC, nhất là tăng cường giám sát đối với việc thực thi trách nhiệm, quyền hạn của các cơ quan nhà nước và người có thẩm quyền trong PCTN, TC nói chung và trong phát hiện, xử lý các vụ việc, vụ án tham nhũng, tiêu cực nói riêng. Tăng cường tính đồng bộ, hiệu lực, hiệu quả của các hình thức giám sát, tập trung giám sát những vấn đề lớn, bức xúc trong xã hội có liên quan đến PCTN, TC, giám sát việc thực hiện các kết luận của các cơ quan chức năng liên quan đến công tác PCTN, TC; quy định rõ hơn về trách nhiệm, chế tài trong việc thực hiện kết luận, kiến nghị giám sát. Đặc biệt, phải đề cao vai trò giám sát của nhân dân, thật sự tin tưởng, tôn trọng và phát huy quyền làm chủ của nhân dân, dựa vào nhân dân, lắng nghe nhân dân, kiên trì thực hiện đúng phương châm “dân biết, dân bàn, dân làm, dân kiểm tra, dân giám sát, dân thụ hưởng” trong PCTN, TC; phải “làm cho quần chúng khinh ghét tệ tham ô, quan liêu, lãng phí; biến hàng vạn, hàng triệu con mắt, lỗ tai cảnh giác của quần chúng thành những ngọn đèn pha soi sáng khắp mọi nơi, không để cho tệ tham ô, lãng phí, quan liêu còn chỗ ẩn nấp”^([2]).

Bảy là, tiếp tục kiện toàn tổ chức bộ máy, nâng cao năng lực, hiệu quả hoạt động của các cơ quan, đơn vị có chức năng PCTN, TC.

Hệ thống các cơ quan, đơn vị chuyên trách về PCTN, TC cần phải tiếp tục hoàn thiện về tổ chức, bộ máy, chức năng, nhiệm vụ. Đổi mới phương thức hoạt động, ứng dụng khoa học công nghệ, tăng cường phương tiện làm việc, củng cố, nâng cao phẩm chất, năng lực của đội ngũ cán bộ của các cơ quan chức năng PCTN, TC. Xây dựng đội ngũ cán bộ làm công tác PCTN, TC có bản lĩnh, thật sự liêm chính, trong sạch; không chịu bất cứ sức ép không trong sáng của tổ chức, cá nhân nào; bất cứ sự cám dỗ, mua chuộc nào của những kẻ phạm tội. Có cơ chế ngăn ngừa, xử lý nghiêm các hành vi can thiệp, tác động không đúng quy định của Đảng và pháp luật của Nhà nước vào hoạt động của các cơ quan này. Thực hiện chính sách đãi ngộ hợp lý cho đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức làm việc trong các cơ quan, đơn vị trực tiếp thực hiện nhiệm vụ đấu tranh PCTN, TC. Thực hiện kiểm soát quyền lực để PCTN, TC ngay trong các quan chức năng PCTN, TC; xây dựng và ban hành các quy định về kiểm soát quyền lực để PCTN, TC trong xây dựng pháp luật; trong hoạt động kiểm tra, giám sát, thanh tra, kiểm toán, điều tra, truy tố, xét xử, thi hành án... Gắn kiện toàn tổ chức bộ máy, nâng cao năng lực, hiệu quả hoạt động và kiểm soát quyền lực trong các cơ quan, đơn vị có chức năng PCTN, TC với xây dựng và hoàn thiện Nhà nước pháp quyền XHCN Việt Nam. Triển khai thực hiện đồng bộ, có hiệu quả các quy định về chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn, tổ chức bộ máy, quan hệ công tác của Ban Chỉ đạo PCTN, TC cấp tỉnh.

Có thể nói, mặc dù công tác đấu tranh PCTN, TC hiện nay và những năm tới còn gặp nhiều khó khăn, thách thức, nhưng với sự quyết tâm chính trị của Đảng, Nhà nước và Nhân dân, đặc biệt là vai trò của Bộ Chính trị, Ban Bí thư, Ban Chỉ đạo Trung ương về PCTN, TC, đứng đầu là đồng chí Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng, Trưởng Ban Chỉ đạo, cán bộ, đảng viên và nhân dân tin tưởng rằng, công tác PCTN, TC nhất định được “ngăn chặn và đẩy lùi”, góp phần xây dựng Đảng, Nhà nước ngày càng trong sạch, vững mạnh; đất nước ta ngày càng phồn vinh; nhân dân ta được ấm no, hạnh phúc.